بن بست شونيسم فارس و اعتلاي فرهنگ ترك

جامعه ايران همچنان در وضعيتي سوررئاليستي، و سردمداران و قوميتگرايان فارس حاكم بر دولت در وضعيتي شيزوفرنيك به سر مي برند. در ايران وجود و هويت خلق ترك كه اكثريت جمعيت كشور را تشكيل مي دهد به طور رسمي انكار ميشود و اين توده دهها ميليوني محروم از داشتن حتي يك مهد كودك و كودكستان ترك، هنوز در حسرت آزادي زبان ملي اش تركي به سر مي برد. سردمداران و قوميتگرايان فارس حاكم بر دولت كه در تلاش حقنه كردن زبان و فرهنگ و هويت فارسي به تركان و ديگر ملل ساكن اين كشوراند، در پريشان انديشي اي حيرت انگيز و گسستگي اي عميق از واقعيتهاي جهان خارج، طبيعي و قابل ادامه بودن اين وضعيت سفيلانه و بالاتر از آن رضاي تركان ايران در مقابل آنرا مي پندارند. اين توهمي بيش نيست.

اگر حقيقتا امر بر دولت ايران و قوميتگرايان فارس مشتبه شده و آنها باور كرده اند ملتي را كه دهها امپراتوري تاسيس كرده و صدها سال بر بخش اعظم خاورميانه و فققاز حاكم بوده است، مي توان تا ابد فريفت و با وي معامله اسير نمود، سخت در اشتباهند. خلق ترك و نخبگان آن، دير يا زود اين بن بست فارسي را نيز در هم خواهد شكست و سرنوشت خود را خود رقم خواهد زد. بن بست شكني و تاريخ سازي، خصلت ملي تركان و آزربايجان است.
.







شكل گرفتن تاريخ مشترك در ميان تركان آزربايجاني در نتيجه جنبشهاي ناآگاهانه و غيرهدفمند:

در تاريخنگاري ترك، جنگهاي ايران و روس در اوائل قرن نوزده و عقد قراردادهاي توركمانچاي و گلستان، به عنوان آغاز عصر مدرنتيه در آزربايجان پذيرفته مي شود. پس از آن خلق ترك تا امروز موجد خيزشهاي مردمي و سياسي بسيار بوده است. عصيان بابي سالهاي ١٨٥٢- ١٨٥١ زنجان آزربايجان؛ مجموعه شورشها و تلاطمهاي موسوم به انقلاب مشروطيت در آزربايجان؛ قتل و كشتارهاي جيلوولوق، قاچاقلار و سيميتقو در غرب آزربايجان به سالهاي جنگ جهاني اول توسط نيروهاي آسوري، ارمني و كرد؛ عصيان ايلات ترك در جنوب ايران به رهبري صولت الدولهه قشقائي در همين سالها؛ قيام كلنل پسيان در خراسان؛ حركت آزاديستان در آزربايجان به رهبري خياباني و متعاقب آن قيام لاهوتي در تبريز؛ جنبش ٢١ آزر به رهبري پيشه وري و تاسيس حكومت ملي آزربايجان؛ انقلاب بهمن ١٣٥٧ و خيزش خلق مسلمان؛ و آخرينشان قيام هاراي هاراي من توركم در خرداد ٨٥ از مهمترين اين خيزشهاي مردمي و سياسي است.

بي شك همه اين حوادث تاريخي مختص به خلق ترك و شمال غرب ايران و يا آزربايجان، خواسته ويا ناخواسته به فرم گرفتن گام به گام تاريخ مشترك، نوعي هويت جمعي ملي، مفهوم وطن و ادراك تاريخي ويژه اين خلق و منطقه – در اينجا هويت ملي تركي و وطن آزربايجاني- كه جدا از بقيه ايران و بويژه قوم فارس مي باشد كمك نموده است. با اينمهمه نمي توان اين رويدادهاي تاريخي را به معني مدرن – به جز دو استثناء حكومت ملي آزربايجان و جنبش معاصر هاراي هاراي من توركم- حركت آگاهانه و هدفمند شكل گرفته بر اساس هويت ملي ملت ترك و مفهوم وطن آزربايجاني پذيرفت. اين جنبشها رفلكسهاي اجتماعي در پاسخ به فشارها و وضعيت و تغييرات حادثه محلي، منطقه اي و جهاني در چهار چوب اسلاميت و ايرانيت و .... غيره بوده اند. اما علي رغم اين واقعيت، آنها به طور طبيعي اما ناآگاهانه و غيرهدفمند به شكل گرفتن تاريخ مشترك در ميان تركان آزربايجاني خدمت نموده اند. تنها استثناء موجود در ميان جنبشهاي گذشته، حكومت ملي آزربايجان است كه از همه جهت يك حركت آگاهانه و هدفمند ملي شكل گرفته بر اساس هويت و منافع ملي خلق ترك و وطن آزربايجاني بود.
.

دو استثناء در تاريخ معاصر خلق ترك: حكومت ملي آزربايجان و جنبش معاصر هاراي هاراي من توركم

مي توان به طور مفصل در باره خصوصياتي كه حركت ٢١ آزر و حكومت ملي آزربايجان را از حركات پيش و پس از خود در آزربايجان جدا مي كند و دلايل ملي بودن مضمون و جهت گيري آن، قلم فرسائي كرد. اما به نظر من توجه صرف به يك خصوصيت، يعني نقش ملت سازي زبان تركي و رژيم زباني در اين حركت و يا هر حركت ديگر در آزربايجان و ملت ترك، براي مشخص كردن وجود و يا عدم وجود جهت گيري و مضمون ملي آن كافي است. در حاليكه در حركت مشروطيت سران انجمن تبريز زبان فارسي را زبان رسمي خود اعلام مي كردند و روزنامه ها و شبنامه ها و كتابهاي رهبران ترك و آزربايجاني حركت مشروطه در داخل و خارج ايران به فارسي منتشر مي شد؛ در حاليكه در حركت آزاديستان سران اين حركت در نشستي به فارسي نويسي داوطلبانه و ترك تركي نويسي راي مي دادند؛ و در حاليكه رهبر معنوي حركت خلق مسلمان آيه الله شريعتمداري در پاسخ پرسشگري ادعا مي نمود كه (دستور) زباني بنام تركي وجود ندارد؛ اين رهبران حكومت ملي آزربايجان و در راس آنها شخص پيشه وري بود كه در اقدامي تاريخي زبان تركي را زبان رسمي و ملي وطن آزربايجاني اعلام مي نمود و از روزنامه ها و كتب درسي و اسكناسها و بخشنامه ها گرفته تا آگهيهاي تجاري و اعلاميه هاي ترحيم و .... همه را به تركي چاپ و نشر مي كرد.

وجود همين شعور ملي و رژيم زباني تركي آگاهانه و هدفمند است كه حركت ٢١ آزر و حكومت ملي آزربايجان را علي رغم شكست ظاهري اش، از همان آغاز حركتي غالب و پيروز و در جهت منافع ملي خلق ترك ميساخت؛ و عدم وجود همين شعور ملي و رژيم زباني تركي آگاهانه و هدفمند است كه جنبش مشروطه و ديگر جنبشهاي آزربايجاني ايران مركز را علي رغم پيروزي ظاهري اش، از همان آغاز حركتي شكست خورده و در جهت منافع ملي قوم فارس ميساخت.

رژيم زباني جنبش هاراي هاراي من تركم

و اما حركت معاصر هاراي هاراي من تركم در ايران، به جهت مضمون ملي و وطني خويش حتي از حركت حكومت ملي آزربايجان نيز بسيار جلوتر است. زيرا در حركت ٢١ آزر، شعور ملي ترك و رژيم زباني به همه حال از بالا به پائين از سوي رهبران و روشنفكران منسوب به حركت و دولت آزربايجان شوروي در حال گسترش به پائين و به ميان توده هاي مردم بود و در نتيجه اين ديناميزم خاص و به اعتباري معكوس، با مقاومتهائي از سوي مردم نيز مواجه مي گرديد (در نوشته هاي بازمانده از آن دوران ذكر مي شود كه گروهي از مردم تبريز در اثر شكل نگرفتن هويت ملي تركي در آن مقطع تاريخي، نسبت به چاپ اعلاميه هاي ترحيم خود به تركي واكنشي سرد از خود نشان داده اند). دقيقا به همين دليل است كه پس از قطع و سركوب ايندو محركه، حركت با شتابي غيرقابل تصور منهدم شد و در روند ملت شوندگي توده هاي ترك در ايران وقفه اي نيم قرني بوجود آمد. اما در جنبش هاراي هاراي من توركم، و با وجود نبود محركه نخبگان و حمايت آشكار و پوشيده هيچ دولتي، نطفه بسته شده شعور ملي ترك و رژيم زباني تركي از پائين به بالا، به صورتي قانونمند و از ميان توده هاي مردم به سوي روشنفكران و نخبگان در حال رشد و گسترش است. و اين دقيقا همان عاملي است كه به اين حركت خاصيت شكست ناپذيري داده و غالبيت قطعي آنرا تضمين مي كند.

امروز زبان تركي تبديل به عنصر مركزي در تعريف هويت خلق ترك در ايران، در روند ملت شوندگي تركزبانان ساكن در آن و در سير عطا نمودن مفهوم وطن به آزربايجان شده است. به عبارت ديگر تركي نويسي رمز كليد استقلال معنوي و ملي خلق ترك و آزربايجان است. اصرار بر تركي نويسي، همچنين محوري ترين مولفه مقاومت منفي و نافرماني مدني در مقابل سياست هاي آپارتايد ملي و فارسسازي دولت ايران و افشاء كننده دشمنان دوست نماي خلق ترك و آزربايجان مي باشد. افزون بر آن توده ترك اينبار و بر خلاف گذشته، بر اين نقشها و كاركردهاي زبان تركي، كاملا واقف و آگاه است. اين وقوف و آگاهي است كه علامت فارقه بين حركت هاراي هاراي من توركم با همه حركتهاي پيشين خلق ترك و آزربايجان در ايران ميباشد.

جمهوري اسلامي و مراسم عروسي تركان

همانگونه كه اعلاميه هاي ترحيم و سنگ قبرها و مسائل حول و حوش آنها به صورت جولانگاه مقامات و نهادهاي فارسگراي جمهوري اسلامي براي تضييق حقوق ملي و زباني تركان در آمده است، عين همين مساله در مورد ازدواج و مراسم عروسي نيز رخ داده است. تضييقات نهادهاي جمهوري اسلامي از جمله واحد نظارت بر اماکن عمومي و نيروي انتظامي در ارتباط با مراسم عروسي تركان در پنج محور زير متمركز شده است:

1. جلوگيري از كاربرد كارتهاي عروسي تركي، مجبور كردن تركان به چاپ کارتهاي عروسي به زبان فارسي
2. سنگ اندازي در دادن اجازه و مجوز به گروههاي موسيقي تركي و آزربايجاني براي شركت در مراسم عروسي و جشنها، ايجاد محدوديت بر آنها
3. جلوگيري از نواخته شدن سرودها و مارشهاي ملي آزربايجان در مراسم عمومي از جمله از طريق فشار بر تالارهاي عروسي
4. ايجاد محدوديت براي گروههاي اجرا كننده رقص تركي و آزربايجاني و اجرا هنر و خدمت آنها
5. جلوگيري از پوشيدن لباس ملي تركي و آزربايجاني توسط هنرمندان و مدعوين در مراسم عروسي و جشنها،
6. جداسازي مردان و زنان در مراسم عروسي و ....

نا گفته پيداست كه همه اين تدابير با هويت ملي تركي در تضاد بوده و تجاوز به حقوق ملي آنها محسوب مي شود، و از همين روست كه مي بايست مطلقا در مقابل اينگونه تضييقات و محدوديتها مقاومت نمود و هيچگونه مشروعيت و اعتباري براي آنها قائل نشد.



كارتهاي دعوت عروسي به زبان تركي
توركجه دويون-توي چاغريليقلاري
Türkcǝ Düyün-Toy Çağrılıqları




به موازات هر اقدامي كه دولت ايران براي گسترش زبان فارسي از بالا و به طور رسمي در سرزمينهاي ترك نشين ايران انجام مي دهد، و در مقابل هر سنگري كه زبان فارسي موقتا و به حمايت و جبر دولتي بدست مي آورد؛ خلق ترك نيز با طمانينه زبان فارسي را يك به يك از سنگرهاي غضب كرده اش و اينبار براي هميشه بيرون مي راند. اكنون حضور زبان تركي را در هر عرصه اجتماعي و انساني كه سابقا در انحصار زبان فارسي بود مي توان ديد. نامگذاري اشخاص و اماكن، آگهيهاي تجاري، نامه نگاريهاي شخصي، اعلاميه هاي ترحيم و سنگ قبرها و كارت دعوتهاي عروسي تنها مختصري از اين ليست طويل است. گذر به تركي نويسي عموما و تركي نويسي در عرصه هاي اجتماعي و انساني و شخصي خصوصا به معني دقيق كلمه انقلابي فرهنگي است كه خلق ترك و آزربايجان در حال تجربه كردن آن است. آري، انقلاب مشروطه آزربايجان شكست خورد زيرا كارتهاي عروسي و سنگ قبرها را به تركي نمي نوشت!

در زير نخست سه نمونه از دعوتيه هاي عروسي چاپ شده در ايران داده شده است. نمونه نخست به زبان تركي از آزربايجان، نمونه دوم به زبان تركي از قاشقاي يورد، و نمونه آخر به زبان توركي خلجي از خلجستان آزربايجان است. پس از آن لغتنامه كوچكي در باره كلمات و اصلاحات تركي مربوط به مراسم عروسي و در آخر، نمونه هايي از متنهاي تركي كارتهاي عروسي به زبان تركي داده شده است.




نمونه اول: آزربايجان جنوبي
متن دعوت نامه براي شركت در جشن عروسي به زبان تركي


اولو تانري`نين آدي ايله
گلين قيز: .... به ي اوغلان: ....
سئويملي و سايين .... جنابلاري
آتا آرزيسي، آنا ايسته يي اوشاقلارينين سئوينجيدير. ايندي ايسه ايكي گنج اينسان عؤمورلرينين بو چاغيندا ال اله وئريب و بيرگه ياشاماق اوچون بير شادليق تؤره ني قوروبلار.
اونلارين آرزيسي سيزلرين ايشتيراكيدير. گلين اونلارين سئوينجلرينه قاتيلاق!
.... عاييله سي .... عاييله سي
چاغ: جومعه.... ساعات ....دان ساعات ....
يئر: باغلار باغي پاركي، باغلار باغي تالاري.

نمونه دوم: ياسوج-قاشقاي يورد
متن دعوت نامه براي شركت در جشن عروسي به زبان تركي


اوره گلري بير ائده ن تاري آديينان

ياز گوني غونچه لر خندان اولاندا
باغچا دولو عطر-و رئيحان اولاندا
نازلي يار حيجله ده مئهمان اولاندا
ماذون دئيه ر بو قوناغونك قورباني

بو موبارك گونده كه .... و ....
بخت ائوينه گتمه گي ايچون بير مجلس بزه ديرك، تويوموز گؤزه لليگده باش اولور اگر آياق قويانگيز گوزوموز اوستونه

.... و ....

گوروشمك زماني:
توي باشلاماك يئري:

نمونه سوم: خلجيستان، آزربايجان جنوبي
دعوت نامه جشن عروسي به زبان توركي خلجي
تهيه و تنظيم: علي اصغر جمراسي (بيليم)

يؤركلره بي ائتگيله تاري آتولا

ياز كؤنو غونچالار خندان اولدوقه
باغچا تولا عطر و ريحان اولدوقه
نازلوق يار حيجله چه مئمان اولدوقه
بيليم هايور بو مئمانقا قوربان لوق

بو موبارك كونچه كي........... و ........
بخت هوه وارماقه كوره بي مجليس بزميشك

اگر هاداق قويوقايز كوزوموز اوسته
كودنيميز نارون لوقچا بوش اولور

.............و..............
كوروشمك چاغو............
كودن بوشلاماق يئري..............



چند كلمه تركي در باره مراسم ازدواج و عروسي

آداقلي Adaqlı : نامزد شده
آلين يازيسي Alınyazısı : سرنوشت
اؤتوك Ötük : خواهش
اؤتونمك Ötünmǝk : خواهش كردن
اوخوندو Oxundu : دعوتنامه، كارت دعوت
اؤگ Ög : تصميم
اؤگله شمك Öglǝşmǝk : تصميم گرفتن
ايزباسي İzbası : امضا
ايزباسماق İzbasmaq : امضا كردن
ايلايگون İlaygün : تاريخ، مورخه
ائلچي Elçi : خواستگار
ائوله نمه تؤره ني Evlǝnmǝ törǝni : مراسم ازدواج
ائوله نمه Evlǝnmǝ : ازدواج
باشليق Başlıq : شيربها
بايرام Bayram : عيد
بويروق Buyruq : امر
تاپاناق Tapanaq : آدرس
تانيق Tabıq : شاهد
تٶره Törə : آئين
تٶره ن Törən : مراسم
توي ائوي Toy evi : تالار عروسي
توي Toy : جشن، ضيافت با غذا، جشن عروسي
چاغريلي Çağrılı : مدعو، دعوت شده
چاغريليق Çağrılıq : كارت دعوت، دعوتنامه
چولا Çola : ساعت
دورو Dürü : هديه اي در بخچه و يا بسته كه به عروس داده مي شود
دونور Dünür : والدين عروس و داماد
دوواق قاپما Duvaq qapma : شعر آشيقي كه در پايان عروسي از سوي آشيق خوانده مي شود
دوواق Duvaq : سرپوش و يا روبند توري عروس
دويون ائوي Düyün evi : تالار عروسي
دويون تؤره ني Düyün törǝni : مراسم عقد
دويون Düyün : جشن عروسي، جشن ختنه سوران (اصلا به معني عقد، از مصدر دويمكDüymǝk به معني گره زدن، همريشه با دويوم Düyüm ، دويمه ج Düymǝc ، دويمه Düymǝ ، .....)
ساغديش Sağdış (ساغديچ، ساغداچ): يكي از دو نفري كه در شب زفاف همراه داماد- در طرف راست او- مي روند
سور Sür : كلمه اي تركي-مغولي به معني جشن و فستيوال است. اين كلمه كه به زبان فارسي نيز وارد شده، ربطي به كلمه سور در زبان پهلوي و يا سرخ در زبان فارسي ندارد و با كلمات "سورسات-سويورسات" و "سويورقا-سيورغا" و .... همريشه است. اين كلمه در زبان فارسي در تركيبهاي چهارشنبه سوري، سوريه، سورنامه، سور دادن، سور چراني و ختنه سوران، .... حفظ شده است.
سورچو Sürçü : مهماندار (در دوره آغ قويونلو، قاراقويونلو)
سولدوش Solduş : يكي از دو نفري كه در شب زفاف همراه داماد- در طرف چپ او- مي روند
سويورگه Süyürgə : جشن، مهماني، ضيافت
سئوي Sevi : دوست
شنليك Şənlik : شادماني، عيد، فستيوال
شٶله ن Şölən : مهماني، وليمه، ضيافت همراه با غذا، ضيافت ديني
قالين Qalın : جهيزه
قوتلو Qutlu : مسعود، مبارك
قوشانتي Qoşantı : جهيزه
قوناقليق Qonaqlıq : مهماني
قيوانج Qıvanc : غرور، افتخار
كبين Kǝbin : مهريه
كوره كه ن Kürǝkǝn : داماد
گرده ك Gǝrdǝk : حجله (همريشه با گره گه Kǝrǝgǝ -كره گو Kǝrǝgü به معني نوعي چادر، اين كلمه به شكل خرگه وارد زبان فارسي شده است)
گله نه ك Gələnək : رسوم
گلين Gǝlin : عروس
گٶره نه ك Görənək : آداب
گؤروم Görüm : نمونه (اؤرنه ك كلمه اي ارمني است)
گؤزله مك Gözlǝmǝk : منتظر شخص معين و چيز مشخصي بودن، چشم براه بودن
هه Hǝ : بلي، آري
ياشام Yaşam : زندگي
ياشانتي Yaşantı : برهه اي از زندگي، مقطع و دوره اي از حيات
يالقيز Yalqız : تنها
يالنيز Yalnız : صرفا
يئنگه Yengǝ : راهبر زن در عروسي، زني كه عروس را آرايش كرده، به حجله برده و به داماد مي سپارد؛ زن عمو، دائي و يا برادر
يئيگون Yeygün: جمعه



نمونه هاي كارت دعوتهاي عروسي تركي
توركجه توي چاغريليغي گؤروملري
Türkcǝ Toy Çağrılığı Görümlǝri


....، ....

ياشام بويو سورمه سيني آرزي ائتديييميز بيرليكده ليييميزين ايلك گونونو سيزلرله پايلاشماقدان قيوانج دوياريق

.....، ..... عاييله لري
تاپاناق (آدرس):
ايلايگون (تاريخ):
چولا (ساعات):

------------------------------------------------------------------------------------

....، ....
ائوله نيركن سيزلري ده آراميزدا گؤرمك ديله يي ايله.....

....، .... عاييله لري

تاريخ (ايلايگون):
نيكاح، عقد (دويون):
يئر:

------------------------------------------------------------------------------------

....، ....
بيرليكده ليييه آدديم آتديغيميز بو چوخ اؤزه ل گونوموزده سئوينجيميزي بيزيم ايله پايلاشمانيزي ( بيزيمله اولمانيزي) ديله ييريك.

....، .... عاييله لري
٣٠ اوجاق ٢٠٠١، جومعه ساعات:
دويون (نيكاح) تؤره ني: ٢٠ ...كولوبو

------------------------------------------------------------------------------------

فاطما و علي

بير آراليق ٢٠٠٣ يئيگونده (جومعه گونو) ياپيلاجاق نيكاح و دويون تؤره نلريني شرفله نديرمه نيزي ديله رلر.
....، ....

آراز هوتئل

دويون (نيكاح): سولطان پارك، ٢٠٣٠
يئمك: حه ويض باشي ٢١٠٠

چيچه ك گتيريلمه مه سي اؤتونولور (ريجا-خواهيش اولونور)

------------------------------------------------------------------------------------

ائوله نيريك
بو سئوينجلي گونو سيزلرله پايلاشماق ايسته ييريك

....، ....
٢٢ اكيم ٢٠٠٢
ديوان قوروبولاق
دويون (نيكاح) و يئمك: ٢٠٤٥

------------------------------------------------------------------------------------

بو سئوينجلي گونوموزده
بوتون يولداشلاريميزي
گؤزله ييريك

------------------------------------------------------------------------------------

نه اولدوزلار ايسته ييريك گئجه لريميزه
نه گونه شي ايسته ييريك قارانليغيميزا
چوخ دئييل، يالنيز سيز سئويلريميزي (دوستلاريميزي)
ايسته ييريك يانيميزا

------------------------------------------------------------------------------------

دنيزلر دورولماز
دالقالانمادان
اوموتلار ياشارماز
سئوگي اولمادان
يالقيزليقلار يوخ اولماز
يووا قورمادان
سئوينجلي آنلار ياشانماز
سئويلر (دوستلار) اولمادان

------------------------------------------------------------------------------------

دوواغيمدا آغ تئللر
گيرمه سين آرايا ائللر
تانري يازميش بيزي بيزه
دويوروروق ايندي سيزه
گؤزه ل گئچسين گونلريميز
سئوگي دولو اوره كلريميز
عؤمور بويو بيرليكده ييك
دويونوموزه (نيكاحيميزا) سيزلري ده گؤزله ريك

------------------------------------------------------------------------------------

تانرينين بويروغودور ياشانتي بؤيله
قوتلو اولماميزا سن دوعا ائيله
گليب دويونوموزه شرف ائيله
گلمه يه ن دوستلارا سلام سؤيله
بكله ييريك سيزلري
دويونوموزه...

------------------------------------------------------------------------------------

آلين يازيسي تانيشديردي بيزي
چوخ سئويريك بيربيريميزي
داغلار گيرسه آراميزا
آييرانماز ايكيميزي
بكله ييريك سيزلري
اونوتمايين بيزلري
بو سوئينجلي گونوموزه
گؤزله ييريك هامينيزي

------------------------------------------------------------------------------------

بيز قيراقدان گئديريك،
يول سيزين اولسون
بيز بولاقدان ايچيريك،
گؤل سيزين اولسون
بيز ائوله نيريك،
خبرينيز اولسون
بيزي سئوه ن دوستلار،
دويونوموزه بويورسون

------------------------------------------------------------------------------------

سئوگي، سايقي و آنلاييشلا
تمليني آتديغيميز
بيرليكده ليييميزي سونسوزا دك
سوردورمه يه اؤگله شديك (تصميم توتدوق)
دويون تؤره نيميزده
سيزلرله بيرليكده اولماقدان
قيوانج دوياريق

------------------------------------------------------------------------------------

بو ان گؤزه ل گونوموزده
سيزلري ده آراميزدا گؤرمه يي ديله ييريك

------------------------------------------------------------------------------------

عؤمور بويو سئوينجيميزه ايزباسلاريميزي آتاركن
سيزلرين يانيميزدا اولمانيزدان
بؤيوك قيوانج دوياجاييق

------------------------------------------------------------------------------------

اورتاق ياشانتيلارينين
باشلانقيجي اولان دويون تؤره نلرينده
سيزلرله بيرليكده اولماقدان
قيوانج دوياجاقلار...

------------------------------------------------------------------------------------

ائوله نيرلر

بالالاريميزين بو گؤزه ل گونونده دوستلاريميزين
بيزه تانيق اولماسيني بكله يير، بو سئوينجيميزي
بيرليكده پايلاشماني اوموروق

------------------------------------------------------------------------------------

بير عؤمور بيرليكده ليييميز اوچون
"هه" دييه ركه ن،
سيز ده يه رلي دوستلاري دا
آراميزدا گؤرمكدن
قيوانج دوياريق...

------------------------------------------------------------------------------------

بيز
فاطما، علي
سيزلري دويونوموزه قوناق
سئوينجيميزه تانيق
اولمايا دعوت ائديريك....


فاطما-علي ١٥ سيخمان آيي تبريزده گئرچه كله شه جك دويون تؤره نلرينده سيزلري ده آرالاريندا گؤرمكدن قيوانج دوياجاقلار.

------------------------------------------------------------------------------------

عؤمور بويو سوره جك
بيرليكده ليييميزين باشلانقيجيندا
سيزلري ده آراميزدا گؤرمكدن قيوانج دوياجاييق.

------------------------------------------------------------------------------------

علي و فاطما
گله جه يه دوغرو آتاجاقلاري
بو ايلك آدديمي بيرگه يئريمك
و سئوينجلريني پايلاشماق اوزه ره
سيزلرله بيرليكده اولماقدان
قيوانج دويارلار

------------------------------------------------------------------------------------

ياشاميميزين ان گؤزه ل گونونو
سيز سئوديكلريميزله پايلاشماق ديله يي ايله....