فرهنگستان ايران در 29 ارديبهشت1314 براي اصلاح زبان و خط فارسي تأسيس شد. وظايف آن عبارت بود از «ترتيب فرهنگ به قصد رد و قبول لغات و اصطلاحات در زبان فارسي، اختيار الفاظ و اصطللاحات در هر رشته¬ از رشته¬هاي زندگاني، پيراستن زبان فارسي از الفاظ نامتناسب خارجي، تهيه دستور زبان، جمع آوري لغات واصطلاحات پيشروان و صنعتگران و الفاظ و اصطلاحات قديمي و اشعار و امثال و قصص و نوادر و ترانه¬ها و آهنگ¬هاي ولايتي، هدايت افكار به حقيقت ادبيات و چگونگي نظم و نثر، تشويق شعرا و نويسندگان در ايجاد شاهكارهاي ادبي، تأليف و ترجمه كتب سودمند و مطالعه و اصلاح خط فارسي».
اين نهاد طبق اساسنامه خود با 24 عضو شروع به كار نمود. نخستين جلسه آن روز دوشنبه 12 خرداد 1314 در عمارت سابق دانشكده حقوق به رياست محمدعلي فروغي (ذكاءالملك) نخست¬وزير وقت تشكيل شد و تا شهريور 1320 به مدت شش سال به فعاليت پرداخت. در اين مدت طرح¬هاي تازه¬اي در زمينة زبان و ادبيات ريخته شد و تعدادي اصطلاحات فني و علمي بوسيله فرهنگستان برگزيده و رواج داده شد كه مجموعه¬اي از آن به نام « واژه¬هاي نو» انتشار يافت.
فرهنگستان در سال 1333 رسماً تعطيل شد. رياست فرهنگستان به ترتيب بر عهده اشخاص ذيل بود: محمدعلي فروغي (ارديبهشت 1314)، حسن وثوق (آذر 1314)، علي اصغر حكمت (ارديبهشت 1317)، اسماعيل مرآت (مرداد 1317)، عيسي صديق اعلم (مهر 1320)، محمد علي فروغي (آذر 1320) و حسين سميعي (اديب¬السلطنه) (1321).
فرهنگستان ايران (دوم)
در سال 1342، نه سال پس از تعطيل شدن فرهنگستان اول، استاد محمد مقدم پايه¬گذار گروههاي آموزشي زبان¬شناسي، دربارة خطر هجوم واژه¬هاي بيگانه هشدار داد. در رسانه¬ها نيز بحث¬هاي بسياري دربارة لزوم حراست از زبان پرمايه فارسي و پروراندن آن براي جواب¬گويي به مقتضاي پيشرفت¬هاي علمي و فني جديد درگرفت. با اين مقدمات زمينة بازگشايي فرهنگستان فراهم شد و سرانجام در پنجم مرداد سال 1347 فرهنگستان زبان ايران (فرهنگستان دوم) تأسيس شد. در اين دوره فرهنگستان در پي تشكيل جلسه¬هاي شوراي خود در سال 1349، چهار پژوهشكدة واژه¬گزيني، گردآوري واژه¬هاي فارسي، زبان¬هاي باستاني و ميانه و دستور را به همت وزير فرهنگ و هنر و ده نفر از اعضاي پيوسته ايجاد كرد كه تا سال 1357 داير بود.
فرهنگستان زبان و ادب فارسي (فرهنگستان سوم)
اين فرهنگستان در 2 مرداد 1369 تأسيس شد. اركان اين نهاد عبارتند از رئيس¬جمهور ايران كه رئيس عالي فرهنگستان است، هيئت امناي فرهنگستان¬هاي ايران، شوراي فرهنگستان، رئيس فرهنگستان و دبير فرهنگستان.
اولين رئيس اين فرهنگستان حسن حبيبي، معاون اول رئيس¬جمهور بود. پس از او غلامعلي حداد عادل رياست آن را به عهده گرفت و پس از انتخاب حداد عادل به نمايندگي مجلس شوراي اسلامي، حسن حبيبي مجدداً به رياست فرهنگستان انتخاب شد. اين فرهنگستان اصطلاحاً فرهنگستان سوم هم ناميده شده است.
علاوه بر فرهنگستان مذكور شوراي عالي انقلاب فرهنگي در دي ماه 1366 فرهنگستان علوم و در مرداد سال 1368 فرهنگستان علوم پزشكي و در اسفند سال1377 فرهنگستان هنر را تأسيس كرد.
منابع:
تاريخچة فرهنگستان: سايت فرهنگستان زبان و ادب فارسي
فرهنگستان: فرهنگستان ايران، سايت دانشگاه علم و صنعت، معاونت پژوهش و فناوري
يحيي آرين¬پور، فرهنگستان ايران، سايت انجمن ادبي شفيقي
دايرة¬المعارف فارسي، به سرپرستي غلامحسين مصاحب، جلد دوم، بخش اول( تهران: اميركبير)،
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment